Pociąg do Nowej Wiedzy nabierał prędkości. Kolejny moduł przed nami. Tym razem zapoznaliśmy się z tematem dziedziczenia.

Nie myślałem o tym, ja nic nie mam, czy wy życzycie mi śmierci, nie wiem jak za to się zabrać. To najczęstsze zdania, jakie można usłyszeć w przypadku rozpoczynania rozmowy o testamencie. Tymczasem warto o nim pomyśleć, by po naszym odejściu nasi najbliżsi nie mieli niepotrzebnych problemów.

Spokój może Cię uratować

Sprawy finansowe wymagają „zimnej głowy”. Nie inaczej jest w przypadku dziedziczenia. Spokój będzie naszym największym sprzymierzeńcem w załatwieniu wszystkich spraw.

Na spokojnie należy dokonać inwentaryzacji naszego majątku. Najlepiej wszystko spisać na jednej kartce. Pozwoli to nam nie tylko dokonanie całościowego przeglądu, ale również pomoże w podziale pomiędzy spadkowiczów. Ważne jest, by na tym etapie pamiętać także o zobowiązaniach. Długi, bowiem również są dziedziczone.

10 dokumentów, o których powinieneś pamiętać

Jest wiele dokumentów, o których musimy pamiętać przygotowując się do sporządzenia dokumentów spadkowych. Dla ułatwienia podajemy 10 najważniejszych z nich. Dobrze jest zgromadzić je w jednym bezpiecznym miejscu. Oto one:

  1. Polisy ubezpieczeniowe.
  2. Lista rachunków bankowych wraz z numerami.
  3. Lista funduszy, akcji i obligacji, których jesteśmy posiadaczami.
  4. Świadectwa pracy.
  5. Umowy kredytowe i pożyczkowe.
  6. Lista kart kredytowych.
  7. Lista wszelkich zobowiązań w tym także umów pożyczkowych zawartych z osobami prywatnymi.
  8. Umowy na dostawy mediów (prąd, gaz, woda, Internet, abonament itp.).
  9. Akty notarialne własności nieruchomości.
  10. Dokumenty potwierdzające własność cennych sprzętów, urządzeń, pojazdów np. samochód, drogi sprzęt RTV.

Oczywiście do tej listy można dodać jeszcze wiele innych dokumentów. Najważniejsze jednak, by zgromadzić je w jednym miejscu. Nie zapomnijmy poinformować rodziny, gdzie je trzymamy.

Ustawowe czy testamentowe, czyli jaką formę dziedziczenia wybrać?

Dziedziczenie ustawowe to rodzaj dziedziczenia wynikający z mocy ustawy. Następuje ono w ściśle określonych sytuacjach:

  1. Gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu.
  2. Gdy spadkodawca pozostawił testament nieważny.
  3. Gdy osoby, które wskazał spadkodawca nie mogą lub nie chcą być spadkobiercami.

Gdy zaistnieje którakolwiek z powyższych okoliczności wtedy pod uwagę zostaną wzięte w pierwszej kolejności przepisy regulujące dziedziczenie zawarte w:

– Kodeksie cywilnym (k.c.), art. 922–1088. Księga IV. Spadki.
– Kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.), art. 627–691.
– Ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.k.s.c.), art. 49–51.

Chcąc oszczędzić kłopotów swoim najbliższym warto napisać testament. Jest to szczególnie istotne, gdyż dziedzicznie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym.

Kto może dziedziczyć?

Dziedziczenie jest skomplikowanym zagadnieniem. Jak to często bywa w sprawach prawnych obwarowane jest wieloma wyjątkami, odstępstwami od reguły. Nie inaczej wygląda sytuacja w przypadku dziedziczenia. W przypadku podmiotów uprawnionych do dziedziczenia sprawa jest dość oczywista.

I tak dziedziczyć może: każda osoba fizyczna, która żyje w momencie otwarcia spadku (tzn. w chwili śmierci spadkodawcy). Każde poczęte dziecko (nawet jeżeli w momencie śmierci spadkodawcy jeszcze się nie urodziło). Warunkiem w tym przypadku jest konieczność urodzenia się tego dziecka (dziecko musi urodzić się żywe). Dziedziczyć może także osoba prawna, która istnieje w momencie otwarcia spadku, a także fundacja, która zostanie wskazana w testamencie. Warunkiem jest wpisanie fundacji do rejestru nie później niż 2 lata od ogłoszenia testamentu.

Rodzina jest oczywistym spadkobiercą zmarłego. Żona, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo zostają obdarowani w pierwszej kolejności. Sytuacja komplikuje się w przypadku, gdy zmarły nie miał żadnej rodziny i nie pozostawił testamentu. W takiej sytuacji majątek dziedziczy gmina, w której ostatnio zamieszkiwał zmarły. Jeżeli niemożliwe jest ustalenie miejsca ostatniego zamieszkania spadek przechodzi na rzecz Skarbu Państwa.

Słów kilka o testamencie

Testament to dokument, który pozwala zarządzać spadkiem zmarłej osoby po jej śmierci. Ważne jest, by został sporządzony we właściwy sposób.

Przede wszystkim musi zostać sporządzony wyłącznie przez jedną osobę. Nawet w przypadku małżonków, każdy z nich musi wykonać oddzielny testament. W przypadku, gdy stworzą wspólnie jeden dokument będzie on nieważny. Testament może być sporządzony wyłącznie przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać swój testament.

Dwie najbardziej popularne formy sporządzania testamentu to dokument przygotowany własnoręcznie i dokument w formie notarialnej. Formalnie oba dokumenty są tak samo ważne. Warto pamiętać, by dokument własnoręcznie wykonany rzeczywiście był napisany odręcznie. Napisany na komputerze lub maszynie do pisana może zostać uznany z nieważny. Dokument przygotowany przez notariusza daje większą pewność, gdyż trudniej podważyć jego wiarygodność. Jednocześnie przechowywany jest także u notariusza, więc nie powinien zaginąć.

Przyjąć czy odrzucić – decyzja należy do Ciebie

Dla lepszego zrozumienia możliwości nabycia spadku posłużymy się opisem hipotetycznej sytuacji:

„Roman jest jedynym spadkobiercą majątku swojej siostry Jolanty, z którą nie utrzymywał kontaktu od wielu lat. Spadek po siostrze to mieszkanie o wartości 110 tys. zł oraz różne kredyty i pożyczki gotówkowe na sumę 176 tys. zł.”

Polskie prawo dopuszcza kilka form przyjęcia spadku. Są wśród nich:

  1. Przyjęcie proste – bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Oprócz aktywów spadkobierca odziedzicza także długi, które musi spłacić w całości. W opisanej powyżej sytuacji oznacza to, że Roman będzie odpowiadał do kwoty 176 tys. zł. Spłacenie wszystkich długów Jolanty będzie więc wymagało od Romana dopłacenia z własnej kieszeni 66 tys. zł.
  2. Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza. Suma odziedziczonych długów będzie równa sumie odziedziczonych aktywów. W takim przypadku spadkobiorca, w najgorszym scenariuszu, „wyjdzie” na zero. Gdy Roman przyjmie spadek w tej formie będzie musiał spłacić długi do kwoty 110 tys. zł. Tzn. do wartości odziedziczonego mieszkania.
  3. Odrzucenie spadku. Spadkobiorca zrzeka się całości spadku. Żadne aktywa, ani żadne długi nie przechodzą na niego. Aby odrzucić spadek należy złożyć właściwe oświadczenia przed notariuszem, albo w sądzie rejonowym. Odrzucając spadek Roman nie ma kłopotów z długami, ale nie cieszy się także z odziedziczonego mieszkania.

Decyzja, którą formę dziedziczenia spadku wybrać należy każdorazowo do spadkobiercy. Przed wyborem należy się bardzo dobrze zastanowić, gdyż raz podjętej decyzji nie można odwołać. Decyzji nie można także odwlekać w nieskończoność. Do 6 miesięcy od uzyskania informacji o spadku spadkobiorca musi złożyć stosowne oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Jeżeli tego nie uczyni uznaje się, że przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Każda sprawa spadkowa jest inna. Należy więc rozpatrywać ją indywidualnie. Powyższy wpis pozwala zwrócić uwagę na najważniejsze aspekty związane z dziedziczeniem. Nie stanowi jednak pełnej informacji prawnej.

Powyższy wpis powstał na podstawie materiałów internetowego kursu przygotowanego w ramach projektu O finansach w bibliotece edycja 6

Projekt” O finansach… w bibliotece – 6. Edycja jest realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej. Realizatorem projektu jest Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego

Galeria zdjęć